حق بر کمکهای بشر دوستانه در بلایای طبیعی

تاريخ : چهار شنبه 25 مرداد 1391برچسب:حق بر کمک های بشر دوستانه ,بلایای طبیعی , ملل متحد , Right to humanitarian assistance, | 12:46 | نویسنده : سِرژان بَشلی

اصطلاح کمک های انسان دوستانه برای اشاره به طیف گسترده ای از کمک ها از جمله کمک به قربانیان جنگ و مداخله نظامی برای بازگردانی دموکراسی تا ارائه کالاها و مواد مورد نیاز در طی یک عملیات امدادی در بلایای طبیعی مانند : بیماری های همه گیر، بالایای طبیعی استفاده گشته است.

بخش مهم اهمیت این گونه فعالیت ها پس از جنگ سرد و حوادث بعد از آن آشکار گشت . البته در قبل از آن زمان نیز بحث کمک های بشردوستانه توسط نهاد های غیر دولتی و سازمان ملل پیگیری می شد ، اما اعمال این کمک ها بیشتر در موارد منتهی به جنگ امکان بروز می یافت . اما حوادث دهه نود و گسترده شدن امکان عملیات های سازمان ملل (عملیات حفظ صلح ) باعث وارد عمل شدن سازمان های منطقه ای چون اتحادیه اروپا نیز گشته است .

با توجه گستره مفهومی کمک های بشر دوستانه این گونه فعالیت در دو عرصه بلایای طبیعی و مخاصمات قابلیت اعمال دارد . بر این اساس آنچه که به کمک های بشر دوستانه در نسل سوم مطرح می شود کمک در موارد بلایای طبیعی است ، که ارتباط مستقیم با حقوق بشر دارد . عامل جدا کننده کمک ها در حقوق بشر دوستانه مورد اعمال در مواقع جنگ های می گردد . این تفکیک فعالیت ها با بررسی سیر فعالیت های سازمان ملل آشکار می گردد .

الف : طرح در نظام ملل متحد

در قطعنامه مجمع عمومی 2717 سال 1970 و به خصوص 2816 سال 1971، که به ضرورت ایجاد واکنش سریع ، موثر و کارآمد در دولتها به رسمیت شناخته شده ، بر وظیفه جامعه بین المللی که به رساندن کمک به قربانیان فاجعه بیان داشته ،در ادامه زمینه سازی برای فعالیت سازمان با توجه به منابع و حدود اختیارات نظام ملل متحد ، بر کمک های کشورها به صورت داوطلبانه درتدارک منابع تاکید نمود . سازمان بر اساس این قطعنامه ها به هماهنگی فعالیت دیگر نهاد های تحت نظام ملل متحد نیز پرداخت

اما سیر حوادث در دهه 80 منجر به تغییراتی در این موضوع می گردد ، افق های جدید فعالیت های کمک های انسان دوستانه در طول دهه80 با طرح توسط رهبران سیاسی مطرح شد . در سال 1981، سفیر اردن در سازمان ملل متحد پیشنهادی به دبیر کل سازمان ملل متحد مبنی بر ایجاد نظم بین المللی بشردوستانه جدیدی را براساس اصول تنظیم شده توسط شاهزاده حسن بن طلال نمود که البته پیشنهاد اردن اعمال قوانین بشردوستانه بین المللی تنها در درگیری های مسلحانه است . در ادامه مجمع عمومی سازمان ملل متحد با تصویب قطعنامه 37/201 کمیسیون مستقلی درباره مسائل انسان دوستانه بین المللی در سال 1983 بنا نهاد ، این کمیسیون در راستای فعالیت های خود اعلام داشت : قوانین بین المللی بشر دوستانه باید در درگیری های داخلی اعمال شده و نظام تحویل کمک های بشردوستانه به صورت مستقل از شرایط اجتماعی و موقعیت سیاسی قربانیان را توصیه نمود .

در ژانویه 1988 مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامه 43/131 را در تحویل کمک های بشردوستانه به گروه های اجتماعی متاثر از بلایای طبیعی به تصویب رساند از این قطعنامه سه نکته قابل استنباط است . اول اینکه فجایع طبیعی و موقعیت فاجعه آمیز قابل حدوث برای تمامی کشورها است دوم اینکه در واقع، عدم کمک به قربانیان اقدام علیه زندگی و کرامت انسان است و ارتباط بین حق حیات با دیگر اسناد بنیادین بشری همچون کمک به مردم نیاز به یک نتیجه منطقی از حق به سلامت پیش بینی شده در اعلامیه جهانی حقوق بشر سال 1948، در میثاق مدنی و سیاسی و میثاق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی سال 1966 است . و سوم اینکه اصل دسترسی آزاد به قربانیان تنظیم شده در مقدمه قطعنامه بدان معنی است که دولتی که در سرزمین آن حادثه طبیعی بوجود آمده است نمی توانند از دست یابی قربانیان را به کمک های جمع آوری شده از سوی دولت های خارجی مانع گردد ، و کشورهای همسایه نمی تواند دسترسی به قربانیان به کمک های جلو گیری کند .

ب : آغاز هنجار شدن

شدت گرفتن فعالیت های سازمان در دهه نود بر دیگر نهاد ها تاثیر گذار بوده به نحوی که در سال 1995، در کنفرانس بین المللی صلیب سرخ با دو مجموعه ای از دستورالعمل ها برای عملیات امداد رسانی کد رفتار بین المللی صلیب سرخ و سازمان های غیر دولتی را در امداد رسانی در بلایای طبیعی را به تصویب رساند ؛ در بخشی از این قوانین و اصول صلیب سرخ ، اعلام گشته که سازمان دارای یک وظیفه اساسی به منظور کمک به قربانیان فاجعه" و "اعضای جامعه بین المللی صلیب سرخ و سازمان های غیر دولتی حمایت از تعهد کمک های انسان دوستانه به ارائه هر جا که لازم است" می نمایند . در همان سال نیز سازمان ملل اقدام به تاسیس دفتر بین المللی امور انسان دوستانه در مبارزه با بلایای طبیعی ارائه نمود .

از آن زمان تا کنون سازمان فعالیت های خود را زمینه کمک های بشر دوستانه به نحوه مقتضی ادامه داد . اما نکته بسیار که در این قسمت قابل طرح است ؛ ظهور و پذیرش مفهوم نیاز به کمک های بشردوستانه در عرصه بین المللی است که عملکرد سازمان خود و دیگر نهادها در این زمینه تاثیر فراوان داشته است .

Source :